1 + 1 = 3

Ken Burns vertelt in de vorm van televisie documentaires verhalen. Hiervoor gebruikt hi oude foto's en oud filmmateriaal met voice over. De onderwerpen die hij kiest zijn heel divers en erg (Noord-)Amerikaans: jazz, baseball, de Drooglegging, om er een paar te noemen. In een kort vimeo filmpje doet hij uit de doeken hoe hij de verhalen die hij belangrijk vindt vorm geeft.

Ken Burns on story

Oud wijf

Wat een stom oud wijf,  schoot me de hele tijd te binnen. Een gedachte die ik maar niet af kon schudden. En die niet bevorderlijk was voor het op juiste waarde schatten van Sean Penns acteerprestatie. In de film This must be the place speelt Sean Penn Cheyenne. Cheyenne is een popster op leeftijd die er als vijftiger nog steeds zo bij loopt als in zijn hoogtijdagen, maar al sinds jaar en dag niet meer actief is. Op zich vind ik dat niet iets raars of zo, noch dat geen klap meer uitvoeren, noch de manier waarop hij zich kleedt tenzij je natuurlijk een dresscode hebt a la Robert Smith van de Cure en dus Cheyenne.

Cheyenne besluit huis en haard in Ierland te verlaten als hij hoort dat zijn vader op sterven ligt. Vanwege zijn vliegangst vertrekt hij per boot naar New York. Bij aankomst blijkt zijn vader al te zijn overleden. Cheyenne wordt na een afwezigheid van dertig jaar geconfronteerd met zijn orthodox joodse achtergrond,  zijn relatie met zijn vader en met het oorlogstrauma van zijn vader, een overlevende van Auschwitz. Hij besluit de beul van zijn vader op te sporen. En dat leidt tot een reis dwars door de Verenigde Staten; een reeks van grappige, heftige en ontroerende ontmoetingen; tot zelfinzicht en een verrassende katharsis. Op zich is dat een interessant uitgangspunt: 'man gaat op een missie en ontdekt zichzelf en het leven cq. wordt (eindelijk, het werd tijd) volwassen'.

Het is alleen zo irritant dat Cheyenne vooral een potsierlijk personage is. En dat ligt aan al die rare ticjes, dat lijzige en dreinerige praten en ook nog eens dat maffe en stramme bewegen. En verder dan nog de combinatie van felrode lipstick, een te pas en te onpas meegesleepte trolley, een getoupeerd hoofd met ravenzwart haar en een streng leesbrilletje. Kortom allemaal van die veelbetekenende details om je personage vooral maar relief te geven, zeg maar. Het is allemaal too much. Cheyenne is een karikatuur.
Nu ik dit opschrijf schiet me opeens te binnen dat ik in feite de hele tijd het gevoel had dat ik naar Meryl Streep zat te kijken in een mindere rol, namelijk die van raar oud wijf.

Ik kon die Cheyenne dan eigenlijk ook niet aanzien. Jammer hoor, maar wel een ijzersterke demonstratie van 'less is more'. En dat is zonde. Want ik vond de film op zich geweldig, prachtige gefilmd, mooie muziek, leuke dialogen, interessante personages. Cheyenne heeft bijvoorbeeld een ongelofelijke leuke vrouw, gespeeld door Francis McDormand. Maar ja, ik kon niet geloven dat zo'n tof tiep het 35 jaar (echt!!) volhoudt met zo'n puberale druiloor.

Dat het scenario losse eindjes heeft, vind ik geen ramp. Eerlijk gezegd getuigt dat wel weer van een aangenaam soort dwarsigheid, net zo goed als in wezen overbodige scenes en zijlijntjes. Ik vind het altijd sympathiek als niet alles wat je te zien krijgt de plot voorstuwt. Het is ook leuk als scenes gewoon leuk, lief of ontroerend zijn en bijdragen aan het neerzetten van een bepaalde sfeer. En dat moet ik regisseur Sorrentino, zijn cameracrew en scenarist toegeven: ze durven wel en ze hebben een feilloos gevoel voor esthetiek. Het verhaal dat je voorgeschoteld wordt eindigt open, niet alles wordt verklaard. De beelden zijn prachtig en verrassend. Je blijft met vragen zitten en dat gebeurt dusdanig dat het niet stoort.

Echt allemaal heel sterke punten en dan heb ik het nog niet gehad over een van de allersterkste punten: een optreden van David Byrne en een piepklein, maar verhelderend gesprekje tussen David (die godzijdank de rol van zijn leven speelt, te weten David Byrne) en Cheyenne.
David Byrne is de tegenpool van Cheyenne. Byrne is de kunstenaar, daar waar Cheyenne de popster speelt. Wel geldt ook voor Byrne dat zijn manier van presenteren in feite niet veel is veranderd. Maar zijn er een paar belangrijke verschillen:  Byrne had altijd al goede smaak en is altijd blijven doen wat hij leuk en interessant vindt en juist dat zet zoden aan de dijk bij het ouder worden.

4 mei

Vanavond Dodenherdenking. Ik word er telkens weer verdrietig van. 
Hoe te gedenken en wat daarbij wijsheid is, ik weet het niet. Feit is wel dat een vijftienjarige jongen een ontroerend gedicht schreef over die oorlog, ruim 60 jaar geleden.


 Foute Keuze

Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar mijn oudoom Dirk Siebe
Een jongen die een verkeerde keuze heeft gemaakt
Koos voor een verkeerd leger
Met verkeerde idealen
Vluchtte voor de armoede
Hoopte op een beter leven
Geen weg meer terug
Als een keuze is gemaakt
Alleen een weg vooruit
Die hij niet ontlopen kan
Vechtend tegen Russen
Angst om zelf dood te gaan
Denkend aan thuis
Waar Dirk z’n toekomst nog beginnen moet
Zijn moeder is verscheurd door de oorlog
Mama van elf kinderen, waarvan vier in het verzet zitten
En een vechtend aan het oostfront
Alle elf had ze even lief
Dirk Siebe kwam nooit meer thuis
Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar Dirk Siebe
Omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden.

Auke (15)