Engel

Op een steenworp afstand van de Nederlandse grens in Zeeuws-Vlaanderen, niet ver van Antwerpen, is het dorp Doel. Het is er nog steeds, maar dat zal niet lang duren. Sinds decennia is er een strijd gaande tussen de haven van Antwerpen en de bewoners van Doel. De haven moet uitbreiden met een extra dok en dat is gepland op juist die plek. Sinds jaar en dag plegen de Doelenaren verzet daartegen. Maar gaandeweg loopt het dorp leeg. De afgelopen jaren kozen steeds meer inwoners eieren voor hun geld en verlieten ze het dorp. Toen ik een jaar of zeven geleden met vriend P. een kijkje ging nemen waren er zeker vier verhuizingen gaande. En dat zijn er de afgelopen jaren alleen maar meer geworden.

Bij elk bezoek is Doel leger en desolater. En ondanks dat of juist dankzij dat ongelofelijk fascinerend. Ik ben duidelijk niet de enige die dat vind. Massa's fotografie studenten vonden de weg naar Doel en met hen kunstenaars die er een soort Ruigoord van proberen te maken en asielzoekers die er een rustige plek hopen te vinden. Ondertussen is er ook nog een handvol Doelenaren dat er koste wat koste wil blijven.

Over een zo'n Doelenaar maakte de Tom Fassaert een langzame, serene documentaire film: 'De engel van Doel'. Fassaert heeft ervoor gekozen om een film te maken die niks van doen heeft met een vlammend protest. 76 minuten volgen we in traag en mooi zwart-wit de bejaarde Emilienne, een geboren Doelse, die er niet over piekert om haar dorp te verlaten. We zien haar dagelijks leven: gesprekken aan de keukentafel met haar nuchtere vriendinnen. Het garnalenpellen met hen. De bezoekjes aan de kerk, waar een stokoude pastoor preekt voor een handjevol gelovigen.

Af en toe zijn de dialogen tussen Emilienne en haar vriendinnen tragikomisch. Zoals die keer dat ze er onder elkaar min of meer schande van spreken dat de pastoor bij een begrafenis spreekt over hoe de overledene in de kist gaat, bedekt wordt met aarde en vervolgens opgegeten door de wormen.

Uiteindelijk verlaten haar vriendinnen een voor een het dorp. Een van hen, Colette, probeert haar nog mee te krijgen naar een happening van de nieuwe bewoners. 'Het is mooie muziek' en 'Dit zijn de mensen die je dorp willen beschermen'. Maar Emilienne wil er niks van weten.

Tom  Fassaert heeft goed gekeken naar  de bekende Vlaamse fotograaf Stefan Vanfleteren. Zijn film ademt diezelfde rustige, respectvolle sfeer. En hoewel het dorp Doel het hoofdpersonage lijkt, gaat het eigenlijk allemaal over een heel basaal ding: de eindigheid van het leven. Dat van Emilienne, maar ook dat van ons. Prachtig.